Voor de bescherming van de houten gevel van je huisje liggen verf en lak natuurlijk voor de hand. Het kan ook anders. Steek je gevelplanken gewoon in de fik! Uiteraard wel met de nodige controle, maar je krijgt zo zonder kwast wel een duurzame gevel. Een nadeeltje is dat er maar een kleur is: zwart!
Voor de ingang van de loods van de Tiny House Academy in Rotterdam verzamelt Jan-Willem van der Male mooie blankhouten planken bijeen. Naast hem staat een grote gasfles en een forse gasbrander. Zijn workshop hout branden kan beginnen! Als de vlam ontstoken is richt Jan-Willem de brander op de op balken liggende plank. Centimeter voor centimeter blakert het hout zwart.
Tekst gaat verder na de foto.
Japanse manier
Het is een aloude Japanse manier van het verduurzamen van hout. In eerste instantie ontstaan om dorpjes te beschermen tegen totale verwoesting door vuur. Door de oppervlakte van de gevelplanken eerst aan te branden slaat het vuur minder snel over en zo worden vele dorpen behoed voor totale verwoesting. Gasbranders zijn er in die tijd nog niet. De Japanners zetten de planken rechtop tegen elkaar en steken er vervolgens een vuurtje onder aan. Zo ontstaat een schoorsteeneffect en wordt de gevelbekleding in no-time aangebrand. Deze techniek heet in het land van de rijzende zon shou sugi ban en zorgt naast een brandvertragende werking ook voor een beschermlaag tegen water, insecten en schimmels.
Na het branden pakt Jan-Willem een emmer water en een borstel om de verkoolde laag te blussen en de losse deeltjes weg te vegen. Wat over blijft is een plank zoals je die na een brand verwacht. Eentje met een ruwe craquelé houtskool-look. De plank kan zo gebruikt worden als gevelbekleding voor je tiny house. Het blijft nog wel een tijdje afgeven en door regen en wind brokkelen er in de loop van tijd ook wat stukjes verkoold hout af. Dat is slechts een cosmetisch probleem, want als het hout goed gebrand is blijft de beschermende functie in tact. Afhankelijk van de houtsoort gaat deze gevelbekleding tussen de 15 en 20 jaar mee.
Tekst gaat verder na de foto.
Fraaie houtnerven
Liever een meer gepolijste uitstraling? Dat kan ook. Gewoon met de schuurmachine erover! De beschermende werking is dan echter niet meer optimaal, waardoor oliën noodzakelijk is. Een klusje dat ongeveer iedere vijf jaar moet worden herhaald. Je hebt dan wel een mooie houten gevel, waarin de houtnerven fraai worden geaccentueerd door de verbranding.
Het hout diep inbranden tot er een craquelé-effect ontstaat, is de traditionele Japanse manier, maar het kan ook anders. Vandaag de dag bestaan er slimmere oplossingen wil je zwart hout zonder veel onderhoud. Er bestaat ook zwarte schimmel die het hout beschermd. Dus de echte slimmeriken combineren beide systemen, meent Koenraad Princen. Je brandt de planken aan tot ze gewoon zwart zien, daarna smeer je ze in met een niet-drogende olie, bijvoorbeeld olijfolie of druivenpitolie, om de zwarte schimmel op te wekken. Wil je een glad uiterlijk, dan schuur je de planken meteen na het oliën op. Het zwarte schuursel nestelt zich dan in de nerven en poriën. Op het einde zet je er dan nog een laag rauwe lijnolie overheen. Dit is wel een drogende olie en zal dus het schuursel vastzetten.
Hoewel het branden, blussen, borstelen, schuren en oliën van houten planken een leuke en gezellige bezigheid is met een groep vrienden zit natuurlijk niet iedereen hierop te wachten. Geen nood! Er zijn enkele bedrijven die gevelplanken volgens deze Japanse methode snel en egaal kunnen brandden in hun eigen oven en er zijn gespecialiseerde bouwmaterialenzaken die gebrand hout in hun assortiment hebben.
Tekst gaat verder na de foto.
Afwerken
Heb je je fraai zwart geblakerde planken klaar? Dan kun je je gevel gaan afwerken. Dit werkt nagenoeg zoals iedere gevelbekleding. Zorg steeds voor open voegen en monteer bij voorkeur met roestvrijstalen schroeven. Onbehandelde shou sugi ban-planken dien je wel met fluwelen handschoentjes te behandelen om de verkoolde laag niet teveel te beschadigen. Gebruik dan ook beslist geen spijkers!
5-jarig jubileum Klein Wonen Magazine
Dit artikel verscheen in juni 2018 in de eerste pdf-editie van Klein Wonen Magazine, dat je nog steeds gratis kunt downloaden door HIER te klikken. In het kader van het 5-jarig jubileum van Klein Wonen Magazine publiceren we de komende tijd inspirerende verhalen en achtergrondartikelen uit de jonge historie van ons online magazine/website, waaronder een aantal die nog niet eerder op onze website zijn verschenen.
