Optoppen is inmiddels een echt woord in de bouwwereld. Appartementen bouwen op bestaande gebouwen kan snel en betaalbaar. Demissionair minister Hugo de Jonge wil dat woningcorporaties er snel mee aan de slag gaan, maar het biedt ook projecten van gemeenschappelijk wonen en CPO’s mooie kansen.
Een optopper is een prefab modulair appartement, dat volledig is vervaardigd van hout. Het is licht genoeg om op bestaande daken te worden geplaatst. De woning heeft eveneens een geprefabriceerde badkamer, toilet en keuken en kan daardoor in een dag worden geplaatst. De optopper voorziet volgens de ontwikkelaars in sneltreinvaart in meer betaalbare woningen, toepasbaar op bijna ieder (naoorlogs) flatgebouw. Op de daken worden dan een soort geschakelde tiny houses neergezet met ook heel wat groen. De optopper is ontwikkeld als een flexibel woonproduct voor toepassing in grote aantallen voor diverse doelgroepen en volgens een standaard methodiek.
Tekst gaat verder onder de foto.
Inbreiden
Recent leverde Studio Schaeffer nog een mooi staaltje optoppen op in de Haagse Campanulastraat. Een leegstaand bestaand complex uit de jaren vijftig werd volledig verduurzaamd en voorzien van een extra bouwlaag met zelfstandige woningen. Het architectenbureau ziet meer heil in inbreiden dan uitbreiden als het om woningbouw gaat. Volgens de ontwerpers heeft inbreiden met optoppen veel voordelen. Zo is de impact op de natuur minder groot dan bij stedelijke uitbreidingen. Buitengebieden blijven behouden en bouwen op bestaande bebouwing verhoogt de dichtheid van de stad. Hierdoor kunnen bestaande voorzieningen, zoals infrastructuur, winkels, horeca, OV, en dergelijke voortbestaan of nog hoogwaardiger worden. Tevens biedt bouwen op bestaande bebouwing volgens Studio Schaeffer kansen om te vergroenen, want de waterberging en de biodiversiteit kunnen gemakkelijk vergroot worden.
Tekst gaat verder onder de foto‘s.
Minister Hugo de Jonge is zeer positief over het initiatief om betaalbare woningen te realiseren op bestaande naoorlogse flatgebouwen in steden. Hij bezocht onlangs een prototype van projectontwikkelaar VORM. Bouwen aan de randen van de stad of erbuiten komt niet van de grond. Ontwikkelaars lopen hier onder andere aan tegen hoge grondprijzen, stikstofregels en weerstand van bezwaarmakers. De minister schrijft in zijn brief van 17 mei 2023 aan de Tweede Kamer dat hij deze situatie onderkent. Als oplossing schrijft hij onder andere dat er woningen gebouwd moeten worden bovenop bestaande woningen. Hij wil dit starten bij corporaties en zo de toon zetten voor de rest van de markt.
Tekst gaat verder onder de foto.
Gemeenschappelijk wonen
Optoppen kan ook een ideale aanleiding zijn flatgebouwen te vitaliseren met een project Gestippeld Wonen, dat is een vorm van gemeenschappelijk wonen, ook wel wederkerig wonen genoemd. Gestippeld wonen is een woongroep waarvan de woningen zich wel binnen één gebouw bevinden, maar er wonen in dat gebouw ook niet-leden. Er wonen dus ook mensen die niet tot de woongroep behoren. Een enkele keer bewonen de deelnemers een geheel aaneengesloten blok van het complex. Dan spreekt men van harmonica wonen.
De groep huurt (of koopt) een extra ruimte, bijvoorbeeld een extra appartement, om gemeenschappelijke activiteiten te ondernemen. Denk aan koffiedrinken, koken, hobby’s delen en elkaar ondersteunen bij het organiseren van digi-zorg. Gestippeld wonen is veelal eenvoudig, betaalbaar en snel te realiseren. Bewoners zelf, maar ook de gemeente of een woningcorporatie, kunnen het initiatief nemen voor het starten van gestippeld wonen.
Tekst gaat verder onder de foto‘s.
Digi-zorg
De bewoners van een project gemeenschappelijk wonen vormen samen een vereniging waarvan de leden in gezamenlijke verantwoordelijkheid het project bewonen en zelf bepalen wie als nieuwe bewoner wordt toegelaten. Een woongroep bepaalt zelf hoe de groep woont en leeft. Zodoende heeft elke woongroep een eigen karakter. Toch zijn er ook gedeelde eigenschappen te benoemen. Zo zijn begrippen zelfstandigheid en zelfwerkzaamheid gekoppeld aan wederkerigheid. Ook wordt er in een project gemeenschappelijk wonen uiteraard nagedacht over hoe zorg en digi-zorg geregeld kan worden. Het wonen in een woongemeenschap betekent dat er onder de bewoners bereidheid is tot gezamenlijke activiteiten en wederzijdse hulp. Je zou kunnen zeggen een mooie verzameling ZorgSameBuren.
Tekst gaat verder onder de foto.
Denkbaar is de optop-woningen te realiseren als CPO-project. De toekomstige bewoners, al dan niet verenigd in een project Gestippeld Wonen, en de eventuele Vereniging van Eigenaren nemen dan samen het voortouw voor financiering en realisatie van het project. Door optoppen is er desgewenst ook een kans om een modulair appartement in te richten als gemeenschappelijke ruimte voor het project.
Meer lezen
Eerder schreef Klein Wonen Magazine ook al over optoppen. Zie Klein Wonen Magazine.
In 2008 schreven de toenmalige SEV en Federatie Gemeenschappelijk Wonen een special over Gestippeld Wonen. De special geeft nog steeds een goed beeld van de woonvariant gestippeld wonen en kan op de website van LaCoTa nog altijd gedownload worden. Special Anders en Actief Wonen: Gemeenschappelijk Wonen zonder verhuizen.
Hoofdfoto: VORM/Buurtboost