Onze wildplukschrijfster Marin is moeder geworden en heeft het stokje voor onze rubriek Planten om op te vreten overgedaan aan Maaike Pfann, beter bekend als Mevrouw Onkruid. Zij trapt af met een vrolijk groen drietal. Maaike is van mening dat onze wereld, onze moeder aarde, het op dit moment nodig heeft dat wij mensen weer dichter bij de natuur gaan leven. Zodat we de waarde van de natuur beter beseffen en in geld kunnen uitdrukken. Alleen dan zullen we volgens haar moeder aarde betalen of op een andere manier compenseren, als we iets van haar verbruiken.
Zoek de verschillen
Soms lijken planten zoveel op elkaar, dat je met een vergrootglas moet kijken om te zien welke plant het is. Hierboven zie je het blad van hondsdraf, speenkruid en look zonder look. Kijk eens heel goed naar de bladrand, de nerven, het reliëf van het blad, de beharing en de steel van het blad. En? Zie je de verschillen? En zie je hoe de voorkant en de achterkant van het blad van elkaar verschillen? Ik kan me voorstellen dat wanneer je een van dit vrolijke drietal tijdens een boswandeling tegenkomt, je op het eerste gezicht niet goed kunt zien welke van de 3 je voor je hebt.
Foto: Hondsdraf – Speenkruid – Look zonder look
Je denkt wellicht: en waarom is dat belangrijk? Ik wacht wel tot de kruiden bloeien! De bloei van de 3 is inderdaad heel verschillend. Hondsdraf bloeit paars, speenkruid heeft gele bloemen en look zonder look bloeit wit. Maar het blad van de planten is juist vóór de bloei het smakelijkst en speenkruid is zelfs alleen voor de bloei eetbaar. Dus toch wel handig om te leren hoe de plant er voor de bloei uitziet. Vooral ook omdat er in deze eerste maanden van het jaar verder nog niet heel veel uit de natuur te oogsten is. Maar voor de echte onkruidliefhebbers, zo ga je te werk:
Ruik de verschillen
Het beste is om niet alleen op je ogen te vertrouwen, maar ook op je neus af te gaan. Hondsdraf is lid van de familie lipbloemigen en ruikt ongeveer zoals munt, oregano en rozemarijn, kruidig en een tikje mediterraan. Look zonder look, de naam zegt het al, is een kruid dat niet tot de look-familie behoort maar wel naar look ruikt. En speenkruid heeft vergeleken met de 2 anderen maar weinig geur.
Zoek in de schaduw
Vaak biedt de vindplaats ook houvast voor het bepalen van de soort. Hoewel ze alle 3 van schaduw houden, hecht speenkruid niet zozeer aan een plek uit de zon, maar houdt het van vocht en kun je het dus vinden langs de kant van het water en op lage veengrond. Look zonder look vind je op stikstofrijke, vochtige, licht beschaduwde plaatsen. Het is een soort van knuffelplant, ze zoekt graag gezelschap van de muur of een ander exemplaar. Hondsdraf floreert in de schaduw, wanneer je in een park of boomgaard een grasveld ziet, zul je onder een bankje, boom of in de schaduw van een speeltoestel hondsdraf vinden. In de schaduw is het kruid sterker dan gras en een mooie bodembedekker.
In de keuken
En dan naar de keuken! Speenkruid vergt enige voorzichtigheid in het gebruik. Alleen in de weken vóór de bloei is het blad ook echt eetbaar. Lekker rauw door de salade levert het kruid een goede bijdrage aan de vitamine C-voorziening. Vroeger was jong speenkruidblad hét middel om scheurbuik te verhelpen. Na de bloei bevat de plant veel meer saponine, die bij hoge dosis giftig kunnen zijn. Speenkruid dankt haar naam aan de speenvormige wortelknolletjes, ook wel broedknolletjes genoemd. Deze kunnen, wanneer ze zijn afgevallen, weer tot nieuwe zelfstandige plantjes uitgroeien. De broedknolletjes, die zo groot (of klein) zijn als tarwekorrels, hebben aanleiding gegeven tot het volgende fabeltje: wanneer in een jaar veel van deze knolletjes gevormd worden, was men ervan overtuigd dat er een tarweregen had plaatsgevonden. Men sprak dan van hemels brood, een van de volksnamen van speenkruid.
Maak eens een heerlijke pesto van dit vrolijke drietal! Download hier het recept.
Van Look zonder look kun je niet snel teveel eten. Het is een gezonde toevoeging aan salade en je kunt er een lekkere pesto of stamppot van maken. Ook na de bloei, want bloemen en knoppen van look zonder look smaken heerlijk in de salade! Deze plant, die naar look ruikt en smaakt, is geen familie van knoflook maar van boerenkool en broccoli. Dus ook nog eens supergezond!
Hondsdraf heeft een sterke smaak en geur. Haar gebruik ik graag in kleine hoeveelheden als kruid in de salade of een kruidenboter. Door de bittere smaak werd het, nog voordat hop bekend was, onder de bierrouwende monniken gebruikt bij het op smaak brengen van bier. In de volksgeneeskunde wordt het kruid gebruikt bij jeuk en pijn. Je vindt het kruid vaak in de buurt van brandnetel. Mooi overigens hoe de natuur alles in balans houdt: wanneer je een blaadje hondsdraf over een brandnetelprik wrijft, verdwijnt de prik.
Foto’s: ©MaaikePfann
